How to download Answer Key
> click on download answer key
> Then candidates / applicants page redirected to official site
> After opening official Page candidates fill the following details
Application ID
Date of Birth
Then Click on Validate after open the Answer Key candidates can be download or look Answer Key
चोचीने कोरले नखांनी ऊकरले
तरी जमीनीत झरा लागत असे
व्याकुळलेल्या जिवांची पुर्वी
सहज तहान भागत असे
येरे येरे म्हणताच
पाऊस येत असे मोठा
त्यालाही ठाऊक असे
पैसा आहे खोटा
पैसा खोटा होता तरी
माणुस मात्र खरा होता
प्रत्येकाच्या काळजात
जिव्हाळ्याचा झरा होता
ये गं , ये गं म्हणताच
सर यायची धाऊन
चिमुकल्यांच्या मडक्याला
ती ही न्यायची वाहुन
एकदा पाऊस आला
की मुक्कामी राहत असे
निघुन जा म्हटलं तरी
मुद्दाम जात नसे
हल्ली येरे येरे म्हटलं तरी
पाऊस साद देत नाही
ख-या पैशालाही
मुळीच दाद देत नाही
कत्तल केली जंगलांची
पशु पक्षी राहिले नाही
जमीनिला भोकसतांना
मागेपुढे पाहिले नाही
हौद हरवले गुरांचे
पाणपोई दिसत नाही
बाजार मांडलाय पाण्याचा
ह्यावर विश्वास बसत नाही
पाऊच ,बाॅटल ,कॅन, टॅंकर आले
मडके केंव्हाच फुटले
कशी येणार सर धाऊन
नाते आपुलकीचे तुटले
कुठे राहिली ओढ्याला
सांग बरं ओढ ?
कितीही प्रगती केली विज्ञानाने
पाऊस होतो का डाऊनलोड ?
तुझ्या स्वार्थासाठी
पाऊस येईल तरी कशाला ?
तुझ्यामुळेच कोरड पडली
नदी विहिरीच्या घशाला
तुच भोग तुझी फळे
फेड तुझे तुच पातक
बघ कसा शाप देतोय
तहानलेला चातक
या साठी आपण सर्वांनी मिळून एक तरी झाड लावणे पर्यावरणाचे रक्षण करणे*🌴🌴🌴🌴🌴🌴
राहुल कुलकर्णी यांचा महाराष्ट्रातील दुष्काळग्रस्त भागातील एक अनुभव Whatsapवर इंग्रजीत लिहिलेल्या भावपत्रात वाचनात अाला. त्यातले हेलावून टाकणारे वास्तव अधिक मराठी बांधवांपर्यंत पोहोचविण्यासाठी मराठीत केला आहे हा स्वैर अनुवाद :
- मंगेश जांबोटकर
-----------------------------------------------
"अहमदनगर ते नांदेड असा माझा रेल्वेने प्रवास चालू असतांनाचा हा प्रसंग ! अत्यंत कडक ऊन आणि उष्म्याने अत्युच्च पातळी गाठलेली !
धावत्या गाडीत वा-यासाठी दरवाज्याकडे उभा राहिलो मात्र, त्या उष्ण हवेच्या एका श्र्वासातच आगीचा लोळ छातीत घुसल्यागत झालं आणि मी झटकन मागे फिरलो. अजून चार तासांचा प्रवास करायचा बाकी होता नि या उष्म्याला तोंड देणं भाग होतं. वेळ मजेत घालवण्यासाठी उत्तम साधन म्हणजे माझा मोबाईल ! पण त्याची बॅटरीच निष्प्रभ झाली होती. जाम कंटाळा आला होता. पाण्याने अर्धी भरलेली बाटली हातात धरून त्या गरम पाण्याचे दोन दोन घोट घेऊन तहान काही भागत नव्हती. थंड पाण्याच्या बाटल्या घेऊन डब्याडब्यातून फिरणारे विक्रेतेही फिरकत नव्हते.
अाता मनात होता एकच विचार .... जास्तीत जास्त वेगात ही गाडी चालावी अाणि लवकरात लवकर हा प्रवास एकदाचा संपावा!
अशा विमनस्क अवस्थेत बसल्यावर माझी नजर बाकाखाली पडलेल्या एका जुन्या वर्तमानपत्राच्या चुरगळलेल्या पानावर पडली. वेळ काढण्यासाठी मी ते उचलून वाचायला घेतलं. एक एक बातमी वाचतांना मी हादरूनच गेलो. भयानक दुष्काळी परिस्थिती अाणि परिणामी होणाऱ्या शेकडो शेतक-यांच्या आत्महत्या ! दिवसरात्र खपून धान्य पिकविणा-या, लोकांना अन्न देणा-या शेतक-यावरच उपासमारीत मरण्याची वेळ यावी हे अत्यंत क्लेशकारक होतं. धावत्या गाडीच्या खिडकीतून दोन्ही बाजूंना दूरवर, अगदी क्षितीजापर्यंत दिसणारी सर्वच शेतं उजाड अाणि रखरखीत दिसत होती ! मराठवाडा आणि विदर्भाने गेल्या पाच वर्षांत पाहिलेला हा सर्वात भीषण दुष्काळ !
अशा विचारांमध्ये मग्न असतांना अचानक गाडीचा वेग मंदावला अाणि गचका देऊन गाडी थांबली ! कडक उन्हाळ्यामुळे गाडीत प्रवाशांची फारशी गर्दी नव्हती. गाडी थांबताच प्रचंड आरडाओरडा ऐकू आला तो गाडीबाहेर जमलेल्या गर्दीचा ! गाडी स्थानक सोडून मधेच कुठेतरी थांबली होती.
अनेक बायका, मुले नि काही वयस्क माणसे धावत पळत गाडीत चढली. बायकांच्या हातात बादल्या अाणि मुलांच्या हातात बाटल्या होत्या.
वयस्क माणसे आणि मुलांनी संपूर्ण डब्यात भिरभिरत्या नजरेने बाकाखाली प्रवाशांनी फेकून दिलेल्या पाण्याच्या बाटल्यांत उरलेले काही पाणी मिळते का याचा शोध घेत काही बाटल्या गोळा केल्या आणि बायका झटपट संडासातल्या नळातून त्यांच्या बादल्यात पाणी भरायला लागल्या !
हेच पाणी पिण्यासाठी आणि अन्न शिजविण्यासाठी पुरवून पुरवून वापरणार होते ते ! अांघोळीसाठी आणि कपडे धुण्यासाठी पाणी तर त्यांना स्वप्नातही दिसणार नाही. आमच्या डब्याच्या संडासाजवळ माझे आसन होते. त्यांची गडबड, गोंधळ मी पहात होतो. माझ्या हातातल्या बाटलीत जेमतेम एकदोन घोट पाणी होतं. तेवढ्यात एका वयस्क माणसाने हळूच माझ्या खांद्यावर थोपटून विचारलं की माझ्या हातातली बाटली मला ठेवायची आहे का टाकायची आहे. मी ती बाटली त्याच्या हातात देताच त्याने ती तोंडाला लावली. केवळ दोन घोट पाणी केवढा मोठा आनंद आणि समाधान देऊ शकतं हे मला त्याचा चेहरा पाहिला तेव्हा कळलं. माझ्या डोक्यावर हात ठेवून तो म्हणाला, "देव तुझं भलं करो !" आणि उतरून गेलाही. माझ्या डोळ्यांतली आसवं मात्र ओघळतच राहिली.
एका बाईने कडेवर घेतलेली एक छोटी मुलगी आशाळभूत नजरेने एकटक माझ्याकडे पहात होती. तिच्या नजरेतच मला जाणवलं की ती तहानलेली आहे. मी लगेच माझ्या बॅगेतली दुसरी पाण्याने भरलेली बाटली काढून तिच्या हातात दिली. दोन्ही हातांनी उराशी घट्ट कवटाळून तिने ती बाटली अशी धरली होती की जणू तिला जगातील एक अमूल्य ठेवाच मिळाला आहे !
तिकीट तपासनीस रेल्वे पोलिसाबरोबर येतांना दिसताच सर्व मंडळी भराभर खाली उतरून पसार झाली.... जमेल तेव्हडे पाणी घेऊन आणि पाण्याचा एकही थेंब खाली न सांडता !
तिकीट तपासनीसाशी बोलतांना कळलं की काही माणसं मागच्या स्थानकात गाडीत चढतात आणि साखळी अोढून या ठिकाणी गाडी थांबवितात, जिथे पाण्यासाठी ही मंडळी गर्दी करून वाट पाहत असतात ..... असे गेले काही अाठवडे नित्याचे झाले होते . माझ्या सहप्रवाशाने विचातलं की त्यांच्यावर कडक कारवाई का करत नाही म्हणून. त्यावर त्या तिकीट तपासनीसाने सांगितलं की निसर्गाने दुष्काळाचा सर्वात मोठा तडाखा या भागाला दिलेला आहेच आणि जगण्यासाठी धडपडणाऱ्या या माणसांविषयी माणसांमध्येच माणुसकी हवी ना ! तो पुढे म्हणाला, "थोडा वेळ देऊन, आम्ही धाक दाखवून त्यांना गाडीतून उतरावयास भाग पाडतो... नियम माणुसकीपेक्षा का कधी मोठे असतात !"
असे जगावे छाताडावर आव्हानाचे लावुन अत्तर
नजर रोखुनी नजरे मध्ये आयुष्याला द्यावे उत्तर
नको गुलामी नक्षत्रांची भीती आंधळी ताऱ्यांची
आयुष्याला भिडतानाही चैन करावी स्वप्नांची
असे दांडगी ईछा ज्याची मार्ग तयाला मिळती सत्तर
नजर रोखुनी नजरे मध्ये आयुष्याला द्यावे उत्तर
पाय असावे जमिनीवरती कवेत अंबर घेताना
हसू असावे ओठांवरती काळीज काढुन देताना
संकटासही ठणकावुन सांगावे आता ये बेहत्तर
नजर रोखुनी नजरे मध्ये आयुष्याला द्यावे उत्तर
करुन जावे असेही काही दुनियेतुनी या जाताना
गहिवर यावा जगास सा-या निरोप शेवट देताना
स्वर कठोर त्या काळाचाही क्षणभर व्हावा कातर कातर
नजर रोखुनी नजरे मध्ये आयुष्याला द्यावे उत्तर
संग्रहित काव्य
माझ्याकडे एक पालक त्यांच्या मुलाला घेऊन आले.....!
मुलांचे शिक्षण कॉन्व्हेंटमध्ये झालेले.
पुढे विदेशातून इंजिनिअरिंग व एमबीए करून आलेला....!
एक दोन व्यवसायात अपयश आलेले,नोकरीतही तग धरत नाही
महिना २०-२५ हजार कमवण्याचाही आत्मविश्वास नाही.
का झाले असावे असे.....?
मुलांच्या एकंदर सर्व बाबींचे मानशास्त्रीय विश्लेषण केले आणि हा लेख लिहावासा वाटला...!
जेणेकरून सर्वसामान्य पालकांच्या जीवनात प्रकाश पडेल.....!
बरेच यशस्वी उद्योजक कोट्याधीश होतात,शेकडो इंजिनिअर्सना आपल्याकडे नोकरीस ठेवतात.....!
पण अशा यशस्वी उद्योजकांचे बालपण कोमेजून गेलेले असते,
त्यांना कॉन्व्हेंट व इतर ऐषोआराम लहानपणात किंवा कॉलेज जीवनात मिळालेले नसतात.
ज्यांना संपूर्ण सुखसोयी मिळतात,ते आयुष्यात अनेकदा अपयशी होतात,
पण ज्यांना फाटक्या सुध्दा सुविधा मिळत नाहीत व ज्यांचे बालपण खडतर असते असे लोक यशस्वी बनतात;
असे का,याचे मानशास्त्रीय विश्लेषण शास्त्रीय भाषेत खूपच क्लिष्ट आहे....!
तुम्हाला सहज समजावे म्हणून गरुड व पोल्ट्रीच्या कोंबडीचे उदाहरण घेतले आहे....!
गरुड हे स्वयंभू व शून्यातून आयुष्य सुखात करू,स्वत:च्या हिंमतीवर जगणाऱ्या यशस्वी व उद्योजक व्यक्तीचे प्रतीक आहे,
तर पोल्ट्रीची कोंबडी ही ज्यांना लहानपणापासून सर्व गोष्टी आयत्या मिळाल्या व शेवटी स्वत: कोणतीही शक्ती न उरलेल्या व आत्मविश्वास हरवलेल्या व्यक्तीचे आहे.
आज श्रीमंत पालक मुलांच्या भवितव्यासाठी अमाप पैसा खर्च करतात....!
पूर्वी शिक्षण एक वर्षासाठी २-३ हजारात व्हायचे, आज तो खर्च ३०/३५ हजारात गेला.मुलांना कॉन्व्हेंट शाळा,सकाळी बिस्किट,मॅगी,केक,स्कूल बस,घरी परत आल्यावर हातात जेवण,
पुस्तके व गाईड्स,क्लासेस,पॅरेंट मीटिंग,लॅपटॉप त्यावर शैक्षणिक माहिती,पालकही अभ्यास घेतात,मुलांना वार्षिक सहल,गृहपाठ,प्रोजेक्ट,
अजून बरंच काही.
मुलं बिचारी रोबोटप्रमाणे या सर्व घडणाऱ्या गोष्टींतून पुढे चालत राहतात,
जसं मुंबईत गर्दीतून माणूस पळत राहतो,त्यानंतर हायस्कूलला असतानाच २०-२५ हजाराचा मोबाईल मिळतो.कॉलेजला गेल्यावर १ ते १.५ लाखाची बाईक मिळते.विदेशात एमबीए करण्यासाठी पालक १०-१५ लाख भरतात व मुलगा फॉरेन रिटर्न होतो.
तोपर्यंत सर्व काही आनंदात चाललेले असते....!
आपला मुलगा म्हणजे खूप हुशार,हिरो,मोठ्या कंपनीचा सीईओ वगैरे बनणार इत्यादी चर्चा,प्रशंसा सर्व नातेवाईक करत असतात.
*)परंतु लवकरच दुर्दैवाने तो भ्रमाचा भोपळा फुटतो....!
मुलगा जेव्हा खऱ्या कॉर्पोरेट मार्केटमध्ये येतो,तेव्हा त्याचे स्थान शून्य असल्याचे कळते.
१० ते १५ हजाराची नोकरीही मिळत नाही.
उद्योग व व्यवसाय करावा,तर वास्तवाचे कोणतेही ज्ञान नसते.
पोल्ट्रीच्या कोंबडीप्रमाणे ऐतखाऊ व लाडात वाढलेल्या अशा मुलाची मार्केटमधले गरुड एक मिनिटात शिकार करू शकतात व असा मुलगा व्यवसायात अपयशी होतो.
काय चुकले असेल या पालकांचे....?
एवढा पैसा खर्च केला शिक्षणावर मग मुलं अपयशी का....?
पालकांचे काय चुकत गेले, तर शाळेत असतानाच त्याला २०-२५ हजाराचा मोबाईल घेवुन दिला,
त्याला मोबाईल कोणतेही श्रम व तसदी न घेता मिळाला,
पण ते २०-२५ हजार कमवायला बाहेर किती मेहनत करावी लागते ह्याचे ज्ञान तुम्ही दिले का...?.
कॉलेजमध्ये गेल्यावर १ ते १.५ लाखाची बाईक घेवून दिली,
पण ते पैसे कमवण्यासाठी किती महिने,वर्षे कष्ट उपसावे लागतात हे मुलांना माहीत आहे का...?
जसे पोल्ट्रीच्या कोंबडीला पिंजऱ्यात बसवले जाते,
रोज समोर खाद्य टाकले जाते,पण त्या कोंबडीला हे माहित नसते,की हे खाद्य शोधण्यासाठी शेतात किती फिरावे लागते,
ते धान्य व खाद्य गोळा करण्यासाठी व मिळवण्यासाठी पंखात बळ असावे...! लागते,चालण्यासाठी पायात ताकद असावी लागते.
ते पंखातील बळ व पायात ताकद ह्या कोंबडीत कधी येतच नाही...!
याउलट मला अनेक यशस्वी उद्योजक भेटतात, ज्यांची सुरवात शून्यातून झाली व आज करोडोचे मालक आहेत....!
लहानपणी शाळेची पुस्तके जुनी,फाटलेली,मित्रांची किंवा भावाची वापरली.शाळा घरापासून २-३ किलोमीटर होती,शाळेत जायला साधी सायकलही नव्हती.
पाटी,दप्तर पाठीला अडकवायचे व मित्रांसोबत चालत जायचे.जेवणाच्या डब्यात आईने दिलेली भाजी व भाकरी खायची.
आठवड्यातून एखाद्या दिवशी तेल लावलेली चपाती मिळायची.
केक,मॅगी काय असते आणि ते जेवणाच्या डब्यात देतात हे माहितही नव्हते. शाळा सुटल्यावर स्वतःच अभ्यास करायचा..!
गृहपाठाबद्दल मित्रांना विचारायचे,नाही जमलं तर मास्तरांचा मार खायचा आणि सुट्टीच्या दिवशी आईला घरकामात व शेतात मदत करायची......!
कधी कधी पारलेचा बिस्कीटचा पुडा मिळायचा यांच्यासाठी तोच केक.एक रुपयाचा रंगीत कागद आणायचा,झाडाचा डिंक काढायचा,बांबूच्या काड्या, दोन रुपयाची दोऱ्याची गुंडी व अशा तऱ्हेने हाताने बनवलेला पतंगाचा खेळ सुरू व्हायचा.....!
आज मुलांना २० हजाराचा मोबाईल पालक देतात....!,
ते ५ रुपयात मिळणारी पतंगाची क्रिएटीव्हिटी कशी शिकवणार व तो मुलगा कल्पक उद्योजक कसा होणार?
कसे बसे बारावीपर्यंत शिक्षण करायचे....!
शिकण्याची इच्छा असते,
इंजिनिअर व्हावे,
पुण्याला जावे,
मुंबईला जावे,
परदेशात जावे,
पण वडिलांनी साफ सांगितले,
आपली तेवढी आर्थिक परिस्थिती नाही.
*आता कमवायला लागा आणि शिकायचेच असेल तर कमवत शिका.१२ वी नंतर छोटी मोठी कामे व खाजगी क्लासेस,थोडी फार शेती करायची व आपण कमावलेल्या पैशातून पुढचे शिक्षण पूर्ण करायचे. नोकरी कामधंदा व व्यवसाय स्वतःच शोधायचा...!*
*अशी मुलं पुढे होतात गरुड...!*
कारण त्यांना लहानपणापासून खेळणी विकत घेण्यासाठी पटकन ५०० रुपये मिळत नाहीत.
ती मुलं स्वत: विटीदांडू व पतंग बनवतात. त्यांच्यात क्रिएटीव्हिटी वाढीस लागते.
ज्यांना पालकांकडून फटक्यात पैसे मिळतात,
तो डोकं चालवायची तसदीच का घेईल?
शाळेत असताना ज्यांना घरची शेती,घरकाम,दुकानातील काम करावे लागते,त्यांना काम केल्याशिवाय पैसा मिळत नाही हे कळते.गरुडाप्रमाणे त्यांच्या पंखात बळ येते.
व्यावहारीक वास्तव त्यांना खूप कमी वयात कळते.१२वी नंतरच स्वत:च्या हिंमतीवर जगल्यामुळे गरुडाप्रमाणे स्वतःचे अन्न मिळवण्यासाठी स्वतः शिकार करायला शिकतात.
अशी मुलं प्रचंड आत्मविश्वास असणारी असतात,त्यांच्यात प्रचंड व्यावहारिक ज्ञान असते.
ते स्वत:चा निर्णय स्वतः घेतात.गरुडाप्रमाणे उंच भरारी घेण्याची त्यांची जिद्द असते. ह्या मुलांना सांगावे लागत नाही,ती प्रगतीच्या दिशेने सुसाट वेगाने सुटतात...!
जेव्हा ढगांचा गडगडाट होतो, तेव्हा कोंबड्या खुराड्यात लपून बसतात....!
पण गरुड मात्र ढगाच्या वरती जाऊन हवेत उडत असतो.
जेव्हा अशा गरुड मुलांची स्पर्धेच्या जगात कोंबड्याप्रमाणे वाढवलेल्या मुलांशी भेट होते....!
तेव्हा गरुड मुलं ह्या कोंबड्याची शिकार करतात व यशस्वी उद्योजक म्हणून पुढे येतात....!
पालकांनो स्वत:ला विचारा तुम्हाला तुमच्या मुलांना काय बनायचे आहे गरुड की...!
पोल्ट्रीची कोंबडी..?
महाराष्ट्रात प्रत्येक घरात उद्योग उभा राहावा....!,
मराठी मुलं उच्चतम स्पर्धेत यशस्वी व्हावीत...
यासाठी हा लेख पाठवलाय आम्ही....!
तुम्ही खारीचा वाटा उचला...!
ही विनंती!
आपल्याला एवढंच करायचं आहे....!
हा लेख आपल्या मित्र व परिचितांना पाठवा....!
वेळ आली जवळ आपली...आता व्हायचं Quit
नाती गोती संभाळत बोलायचं फक्त Sweet
देवधर्म, हिंडणे-फिरणे करा रोज नियमित
खाणं-पिणं मोजून मापून रहायचं मात्र Fit
हेवेदावे सोडून मौज-मजेत असायचं
मनातल्या कटू आठवणी करायच्या Delete
मुलाबाळांत रहायचं, नातवंडांत रमायचं
कुणी बोललं तरी हसून दाखवायचं Spirit
शेवटाला जे मिळालं ते स्वीकारायचं नीट
समाधानी रहात घ्यायचं त्याचं Credit
असं केलं... तसं केलं, गुण सांगायचे नाहीत
हवेत नाही उडवायचे आपल्या अक्कलचे Kite
प्रतिक्रिया द्यायची नाही , फार बोलायचं नाही
मनाला त्रास झाला तरी रहायचं Keep Quiet
वाईटाला चांगले म्हटले तर आपण Tasty Bite
मग Good Book मधे, आपली Collar Tight
मन तरुण असलं तरी म्हातारपण फार वाईट
म्हणून त्यांचं बरोबर.. They are Right
हेमंत आवळसकर
-----------------------------------------
1
नीताताईनी घड्याळात पाहिलं .साडे सातला दहा मिनिटं कमी होती .
"बापरे आजकाल खरंच आपला उरक खूपच कमी झालाय ! जागही लवकर येत नाही.मध्यरात्री जाग येते नंतर झोप लवकर लागत नाही! आणि नेमकं पहाटे जेव्हा उठायला हवं तेव्हा डोळा लागतो ."
सकाळची घाईची वेळ. नीताताईंची धावपळ वाढली. निनादरावांचे ऑफिसला निघणं नऊचं, त्याआधी पावणे नऊला ऋचा तिच्या ऍक्टिवावरून कंपनीत जायची .ही त्यांची लेक सीए झाली होती. मोठ्या पगारावर ऑडिट फर्म मध्ये काम करत होती. तिच्यासोबतच पल्सरवरनं धाकटा ऋषी जायचा. तो इंजिनिअरिंगच्या शेवटच्या वर्षाला होता ..आज उद्यात तोही कँपसमधे सिलेक्ट होईल. उच्च मध्यमवर्गीय संस्कारक्षम घर होतं ते ..वर वर सारं काही आलबेल पण ...हल्ली वयाच्या पन्नाशीच्या जवळ येताना नीताताई थकत चालल्या होत्या . त्यांच्याकडे लक्ष देण्याइतका वेळ कुणाजवळही नव्हता .प्रत्येकजण आपल्याच व्यापात .अर्थात् त्या सर्वांची धावपळ नीताताईना दिसत नव्हती असे नाही. पण त्याना नेहमी वाटायचे कुणीतरी दिवसातून पाच दहा मिनिटं आपल्याला जवळ बसावं ,आपल्याला काय होतंय हे समजून घ्यावं .
ऋचा वयात येत होती तेव्हा त्यानी आपली शिक्षिकेची कायमस्वरूपी हक्काची नोकरी सोडून पूर्णवेळ स्वतःला घरी वाहून घेतलं ....लाइटबिल ,फोनबिल, बाजारहाट, आले गेले पै-पाहुणे, कामवाल्या बायांच्या वेळा पाळता पाळता त्या थकून जात होत्या ..त्यात ऋचाच्या लग्नाचंही अतिरिक्त टेन्शन त्याना येत होते ...बाकी कुणीच हे गांभीर्यानं घेत नव्हतं.' सारं कसं वेळच्या वेळी व्हायला हवं !'असं त्याना वाटत होतं.
"ए आई चहा देतेस ना ...!ऋचा आत येत म्हणाली .त्यांच्या थकलेल्या चेहऱ्याकडे ती निरखून पाहू लागली.
"का ग बरं वाटत नाही का ?"तिने जवळ येत त्यांच्या गळ्याला हात लावून पाहिलं...
" ताप नाही. पण थकल्यासारखी दिसतेस तू आज!"
तिच्या शब्द आणि स्पर्शानं नीताताईना गहिवरल्यासारखं झालं
" काही नाही ग हल्ली झोपच लागत नाही नीटशी रात्री !
"दिवसा झोपत असशील ! मग कशी लागेल झोप ? निनादराव आत येता येता म्हणाले. "बाबा ,कधी झोपणार ती ...?पूर्ण दिवस तिचा कामात जातो ! एक दिवस घरात राहून पहा म्हणजे कळेल !" लेकीनंच उत्तर दिल्यानं त्या सुखावल्या . खरंच लेकीला जी माया असते ती इतर कुणालाच नसते !
"ए आई, माझी बायोडाटा फाईल पाहिलीस का? हुश्श सापडली ग! बेडरूममधूनच ऋषीनं समस्या आणि समाधान दोन्ही कळवलं .
“ तसं मी सगळं जागच्या जागी नीटच ठेवतो “ किचनमधे येत डोळे मिचकावत ऋषी म्हणाला .आईला घट्ट मिठी मारत लाडात येत तो म्हणाला ,” आई ग ,आज कँपसला कंपन्या येणार आहेत...हो आणि मला आज यायला उशीर होईल..जेवायला मी नाहीय ." ऋषी ताईच्या आधी तिनं काढलेल्या पाण्याने अंघोळ करण्यासाठी बाथरूम मधे पळाला ...पुन्हा दोघांची भांडणं, दाराची आदळ आपट , एकच गोंधळ .
"आई, आज मलाही उशीर होईल..आज बजेट मिटिंग आहे ...नंतर जेवणही आहे !ऋचा चहाचा घोट घेत म्हणाली.
"हो आज माझीही क्लाएंट मिटिंग आहे ...रात्री मी जेवायला नसेन कदाचित " ...निनादराव चहा घेता घेता म्हणाले ..
"कुणीतरी यावेळी इलेक्ट्रिक बिल भराल का? गेल्यावेळी तारीख उलटून गेल्यावर भरल्यामुळे यावेळी मेन ब्रँचला जाऊन पावती दाखवून करेक्शन करावी लागेल !" नीताताई क्षीण आवाजात पुटपुटल्या .
"मला एक कळत नाही? घरातच तर असतेस तू! या गोष्टी वेळच्या वेळी का होत नाहीत ?" निनादराव कुरकुरले .नीताताईना वाटलं मघाचा गहिवर आता हुंदका होतोय की काय
"ए ऋषी, तू का नाही भरत सगळी बिलं? तुला काय काम असतं? बाहेरचीही सगळी कामं काय आईनंच केली पाहिजेत काय...?” कप ओट्यावर ठेवत ऋचा बुडबुड अंघोळ करून आलेल्या ऋषीला म्हणाली ...
".मी तर अजून कमवत पण नाही .तू कमवतेस ना . तुला नाही भरता येत का ग सगळी बिलं नेटवर ..?"तिचं बोलणं संपायच्या आत ऋषीनं बाणेदारपणे परतफेड केली . नंतर बराचवेळ दोघांची वादावादी चालली...हे नीताताईना नवीन नव्हतं ...
"ऋचा, मला मंडळात तुझं नाव नोंदवायचं आहे ...दिवाळीच्या पाडव्याला सव्वीस पूर्ण होतील तुला ..पोस्टकार्ड साईज फोटो दे ग बाई मला एक ! "आवंढा गिळत, विसरायच्या आधीच आवरून निघणाऱ्या ऋचाला आठवणीनं नीताताई म्हणाल्या.
"इतक्या लवकर मुळीच नाही हं आई !" म्हणत गाडीला किक मारून ऋचा गेली .पाठोपाठ ऋषी आणि निनादराव दोघेही गेले .आणि घर एकदम शांत झालं .तेवढ्यात फोन वाजला
"ताई ,मी कमल बोलते .माझ्या पोराला रिक्षानं ठोकलंय. हा मुडदा ढोसून पडलाय ह्यालाच शुद्ध नाही. मी आणि सारिका त्याला ससूनला नेतोय . मी दोन दिवस येत नाही ताई. जमलं तर उद्या सारिका येईल !"कमलचा रडवेला आवाज.
"पैसे लागले तर सारिकाला पाठव! काळजी करू नकोस! नीट दाखव डॅाक्टरना !" नीताताईनी तिला उभारी देण्याचा प्रयत्न केला. कमलचा प्रॅाब्लेम जास्त गंभीर आहे म्हणत त्यानी होतील तितकी भांडी घासून काढली ..कपडे भिजवून मशीनला लावले आणि लादी पुसायचं उद्याच बघू म्हणत हॅाल आणि किचन कसंबसं झाडून घेतले .बेडरूम्सवर नजर फिरवली .ऋषीच्या रुमचा पसारा बघून त्या तिथल्या बेडवर मटकन बसल्या .’अरे देवा ,हे कधी आवरू? ’ पंख्याकडं बघत, हात वर करत हातातला झाडू फिरवत , म्हटलं तर पंख्यावरच्या जळमटाला म्हटलं तर वरच्याला हात जोडत त्या म्हणाल्या . तिथल्या चिकट्यातनं लोंबणारी दोन चार जळमटं कशीबशी बेडवर पडली ...मरू दे .नंतर बघू म्हणत त्या खोलीतून बाहेर पडल्या .
मुलं लहान असताना ही सर्व कामं त्या स्वतः करत होत्या. मुलाना शाळेत पोहोचवून आठवी नववीचं गणित विज्ञानही शिकवत होत्या .पोरांच्या लाडक्या आदर्श शिक्षिका होत्या त्या. .हेडबाईनी नोकरी सोडताना दहा वेळा ‘विचार कर’ असा सल्ला दिला होता. पूर्णवेळची चांगल्या पगाराची नोकरी सोडून काय मिळवलं आणि काय गमावलं याचा ताळेबंद आज नव्यानं त्या करत होत्या. मुलं शाळेला गेल्यावर तशा त्या दोन तास शाळेत जावून गणित विज्ञान शिकवत होत्या. पण हल्ली सगळं बंद केलं होतं.
‘घरातच तर असतीस. एवढंही जमत नाही का ..हे शब्द आज का इतका त्रास देत होते?’ हल्ली उभारी, उरक कमी झालाय. सारखा थकवा येतोय. त्यातच हल्ली हे सारखं रडायला का होतय तेच त्याना कळत नव्हतं .हा प्री मेनोपॅाजचा त्रास असेल तर अजून चार एक वर्ष तरी सोसावं लागेल ...हे त्यानी मनाला बजावलं ...
आवरता आवरता पावणे बारा वाजले होते .त्या बिल घेऊन घराबाहेर पडल्या .
2
ऋषीच्या कॅालेजच्या बाहेर एकच हुर्यो चालला होता ...दिवसभर ऍप्टी टेस्ट ,ग्रूप डिस्कशन ,आणि शेवटी इंटरव्ह्यू एवढ्या चाचण्या पार करून कट्ट्यावर सर्वजण कंपनीच्या सिलेक्शन लिस्टची वाट बघत होते ..
“आयला व्हायला पाहिजे रे सिलेक्शन जित्या आपलं ...!”ऋषी जितेंद्रला म्हणाला
“पण मला एक कळत नाही ओंकार का नाही आला कँपसला ?”जितेंद्र ऋषीला म्हणाला .
“कुणास ठावून ..?दोन दिवस दिसलाच नाही मला ....!”
तेवढ्यात दोघाना शिल्पा दिसली ..
“हे काय ग रंभे! तू आणि ओंकार दोघांची कँपसला दांडी! गेट देताय की काय? नोकरी पदरात आधी पाडून घ्या मग द्या ना गेट वगैरे! नाहीतर ना घरचे ना घाटचे व्हाल!”जितु म्हणाला .
शिल्पा न बोलता बसली होती .
“तू होतीस कुठे ?”तिच्या जवळ जात अनूजानं विचारलं.
“ओंकारची मम्मी !”तिनं हातानंच गेली अशी खूण केली.
“म्हणजे?” सगळे एकदम किंचाळले
“ सुसाईड! पोलीस केस ...”शिल्पा थकलेल्या आवाजात म्हणाली .
“अरे पण का?” ऋषी हाललेल्या आवाजात बोलला. त्याला आपल्या गळ्यातून आवाजच निघत नाही असं क्षणभर वाटलं .
“अलिकडं तिला थोडा तब्येतीचा त्रास होत होत होता .घरातली कामं करून थकायची .सारखी चिडचिड करायची . कुणाला माझी गरजच नाही .माझ्यापेक्षा कामवाली बरी. ती तरी सुट्टी घेते. वर मोजून पैसेही.वगैरे वगैरे बडबडायची म्हणे. मधेच रडत राहायची”शिल्पा थांबून थांबून सांगत राहिली
“डॅाक्टरला दाखवलं नाही ?”अनुजाचा प्रश्न
“दाखवलं ना .वयाच्या या टप्यावर शरीरात बदल होत असतात. तसा मानसिक तणावही वाढतो. त्याच्या घरी कुणाला इतकं होईल असं वाटलं नाही रे ! “शिल्पा बोलता बोलता थांबली .
“हो ग ! प्री मेनोपॅाज सिम्टम असतात हे. दोन चार वर्ष जपावं लागतं. अशा वेळी मुलं मोठी होत असतात . नवरे रिटायरमेंटकडे येत असतात . मुलांची शिक्षणं. लग्नं या सर्वांचे ताण सगळ्यानाच पेलता येत नाहीत. इन एफिशिएन्सीची भावना बळावते. बऱ्याच आया या काळात असं टोकाला जातात .आईकडे असे बरेच पेशंट काउन्सेलिंगला येतात...”राधिका म्हणाली
“याच्यावर उपाय काय असतो ग मग ?”आता कँपसच्या रिझल्टचा ऋषीला विसर पडला..त्याला सकाळचे घरातील डायलॅाग आठवले. अगदी असेच होते ते .
“होम काउन्सेलिंग इज द बेस्ट सोल्युशन ! घरच्यानीच अशा पेशंटला आधार देऊन सावरायचं असतं रे! औषधं वगैरे तात्पुरते पर्याय असतात ! राधिका म्हणाली.
“अरे ऋषी, कुठं निघालास? लिस्ट बघायला थांबत नाहीस का? जितु ऋषीच्या बाइक मागे धावत म्हणाला.
“जित्या, प्लीज तूच बघ आणि कळव मला मी घरी जातोय रे!”म्हणत ऋषी वेगात घराकडे निघाला
3
घरात दाखल होतोय तर घराला मोठं कुलूप. त्यानं आईला फोन लावला . फोन नुसता वाजत होता .नंतर लक्षात आलं फोन तर बाहेरच्या ग्रीलच्या आत खिडकीच्या कडाप्यावर वाजत होता. त्यानं आत हात घालून फोन घेतला . दाराला भलं मोठं कुलूप . आई गेली कुठं ? कुठं शोधायचं तिला ? त्याचे हातपाय लटा लटा कापायला लागले .तो बाईक सिंगल स्टँडला लावून मटकन तिथंच पायरीवर बसला.
शेजारच्या बंगल्यातले राव काका त्याला बाहेर बसलेला बघून त्याच्याकडे आले .
“कँपस झाली का सुरू ? सो यंग बॉय हाऊ आर यू डुइंग? ”त्यांच्या प्रश्नाला उत्तर देण्याऐवजी पायरीवरून ताडकन उठून ऋषीनंच प्रश्न केला ,
“काका आईला पाहिलंत का ?”
“दुपारी भर बारा वाजता उन्हात निघाल्या होत्या लाईट बिल भरायचंय म्हणाल्या ... ससूनला जायचंय असंही म्हणत होत्या ..रिक्षाची वाट बघत होत्या .स्कूटी बंद आहे वाटतं त्यांची. आल्या नाहीत का अजून? फोन कर ना! तुझ्याकडे चावी नाही का ? आमच्या घरी चल वाटल्यास. येतील त्या. अरे सरकारी काम म्हणजे हल्ली व्याप झालाय. इकडून तिकडं नुसतं पळवतात.“ कधी नव्हे ते कुणी ऐकणारा मिळाला असावा त्याला बोलू द्यायचंय नाही अशा थाटात काका एकटेच बडबडत घराकडं वळाले .
कुठं असेल बरं आई! आईला काही होतंय काय ? फॅमिली डॉक्टर सोडून ससूनला का बरं ? आपण नोकरी करत नाही ही गिल्ट तर नसेल ..खर्च नको म्हणून ...अरे देवा ...ऋषीचं विचारचक्र जेट स्पीडनं धावत होतं ..चावी जवळ ठेवायची कधी वेळच आली नाही. घर कायम उघडं असायचं . आई किती दिवस म्हणत होती कुणीतरी जरा गाडी सर्व्हिसिंगला टाका. आता ऋषीला राहवेना.
कमलकडं घराची एक चावी असते.तिला फोन करून बघावा म्हणत त्यानं आईच्या फोनवरून तिचा नंबर लावला ..आणि नंतर पाच मिनिटं कमलचं दुःख ऐकावं लागलं ...पोराला रिक्षानं ठोकलं... डॉक्टरलोक लक्षच देत नव्हते ...आई तिथं गेली ..योगायोगानं तिचा विद्यार्धी तिथं डॉक्टर होता ..म्हणून पोरगा वाचला ...अजून शुद्धीवर यायचाय ..पण धोक्याच्या बाहेर आहे ....आई येऊन पैसे देवून गेली म्हणून एवढं तरी झालं ..एवढं सांगून शेवटी तिनं त्याला बागेत मागच्या बाजूला तुळशीच्या कुंडीत दगडाखाली चावी असल्याचं सागितलं .
ऋषीनं दार उघडलं ..बॅग ठेवायला त्याच्या खोलीत गेला.बेडवरची जळमटं बघितली ...बापरे आपण आईला किती कामं लावतो ..म्हणून तर आई कंटाळली नसेल! ताई तिची रूम छान ठेवते ..आज ऋषीला अपराधीपण जास्तच जाणवत होतं ...ओंकारच्या आईसारखा त्रास आपल्याही आईला तर होत नसेल ना! आई ये ना ग लवकर रडवेल्या आवाजात म्हणत तो रूम आवरू लागला ..लहानपणी आईला शाळेतून यायला उशीर व्हायचा तेव्हा तो याच रडवेल्या आवाजात आईला सांगायचा. त्यानं ताईला फोन लावला ..रडवेल्या आवाजात आई घरी नाही आहे आणि फोनही घरीच आहे हे सांगताना त्याला हुंदकाच फुटला.
.त्यानं बाबानाही फोन लावला . त्याचा थरथरता आवाज ऐकून दोघेही तासाभरात हजर झाले नीताताईंचा पत्ता नाही. घरात आल्यावर नीताताईंच्या फोनवरून कुणाला फोन करावा बरं आणि काय विचारावं याची चर्चा सुरू झाली. संकोच बाजूला ठेवून जवळच्या मैत्रिणीना नातेवाईकाना विचारलं ...उत्तर नाही असंच होतं. नीताताई काही येत नव्हत्या पण पाच पाच मिनिटानी ज्याना फोन केला त्याच मंडळीचे फोन येत राहिले. ऋषीला हुंदकाच फुटायचा बाकी राहिला ..ऋचा त्याच्या जवळ जाऊन याला पाठीवर थोपटत म्हणाली ,” अरे येईल आई ऋषी रडतो काय वेड्या ....डोंट वरी!”
“ ताई मला आई पाहिजे ग ” ओंकारची मम्मी अजूनही ऋषीच्या डोक्यातून जात नव्हती .
“ आणि आम्हाला नकोय होय रे तुझी आई ! ” केविलवाणं हसत बाबा म्हणाले .
“ तू एवढा का पॅनिक होतोयस ऋषी ?” ऋचा त्याला थोपटत म्हणाली ...आणि एका मोठ्या हुंदक्यासह ओंकारच्या आईचा किस्सा त्यानं दोघाना रडतच सांगितला ...वातावरण सून्न झालं
“ वेड्या, तुझी आई काही एवढी लेचीपेची नाही ...आपल्या घरात असला त्रास कुठंय तिला ? आणि ती असलं कधीच करणार नाही ...तुम्हा दोघावर किती जीव आहे तिचा !” निनादराव जरी त्याला समजावत म्हणाले तरी आतून हलले होते . सात साडेसात पर्यंत वाट बघू असं ठरलं ..तिन्हीसांजेची किर्र वेळ अजूनच भिती वाटू लागली ..त्यात ओंकारच्या मम्मीच्या काळोखानं घर व्यापून टाकलं होतं. ऋचानं आत जावून देवापाशी दिवा लावला ..अगरबत्ती घरभर फिरवली ..एरवी हे असलं ती कधीच करत नसे ..
“ताई ,आई काहीतरी सांगायची ना ग ...वक्रतुंड महाकाय म्हटलं की हरवलेली वस्तू सापडते म्हणून! ” ऋषीनं वक्रतुंड नॉनस्टॉप सुरूच केलं ..
“ अरे राजा, आई वस्तू आहे का रे ! येईल आई .नको घाबरू.” ऋचा त्याच्या जवळ जात उदास हसत म्हणाली
“ए ताई, आईला कशाला माझी काळजी ग .आलीच तर येईल ती तुझ्यासाठी .माझ्यापेक्षा आईचं प्रेम तुला जास्त मिळालंय आणि असंही तिचा जीव तुझ्यावरच जास्त आहे ..मला माहिताय ..परवाच्या रविवारी आई कमलला सांगत होती ताईच्या खोलीचा केर काढू नको.झोप पूरी होऊ दे तिची . झोपू दे तिला .नंतर बघू.ऋषीला उठव . ऋषीची खोली मात्र नीट झाड.” ऋषी आठवून हिशोबचुकता करत होता .
“अरे किती घाण करतोस तू खोली ..माझी रूम मी छान ठेवते .” ऋचा समजावत म्हणाली
“ नको सांगू तू काही ..आई कमलला सांगत होती .इथंच काय ती आराम करेल माझी ताई. बिचारी दोन वर्षाची असल्यापासून ताईपणात अडकलीय .फार समजुतदार आहे ग ..तिला छान नवरा मिळू दे ..कसं होणार माझं ती सासरी गेल्यावर ..ती तुझाच विचार करते.तूच लाडकी आहेस तिची .”
“कळालं ना ऋषी, ताई सासरी जाणार आहे .तू कायम तिच्याजवळच असणार आहेस ” बाबा म्हणाले
ऋचाला एकदम भरून आलं .खरंच होतं. तिच्याच साठी आईनं करिअरवर पाणी सोडलं. आयुष्याच्या एका टप्प्यावर शरीरात बदल होत असताना घाबरलेल्या ऋचाला किती छान समजावत आईनं तयार केलं होतं
4
ऋषीचा फोन वाजला .जितूचा फोन होता.त्याचं सिलेक्शन झालं होतं .उद्या पेपर्स जमा करायचे होते ...कंपनीनं एकच उमेदवार सिलेक्ट केलाय .तो तू आहेस .हे ऐकलं .जितूच्या पार्टी पाहिजेचं स्वागतही त्यानं थंडपणे केलं ...
ऋचा आणि बाबानी त्याचं अभिनंदन केलं ...ऋषी धावतच बेडरूम मधे गेला ..बेडवर पालथा पडून हमसून रडू लागला ..ताई आणि बाबा आत गेले ...हुंदके देत त्यानं सांगितलं खरतर ही बातमी सगळ्यात आधी त्याला आईला द्यायची होती.अलगद उचलून, घरभर फिरवत, हळूच कानात सांगून सरप्राईज द्यायचं होतं .. ऋषी नेहमी नीताताईना उचलून घरभर फिरवायचा ...मग ऋचा चिडवत म्हणायची अरे नुसतं काय उचलतोस तिला? सोबत गाणं पण म्हण, म्हटलं की हिमेश रेशमियाची गाणी म्हणत आईला घरभर फिरवायचा .
सगळे हॉलमधे आले .यापुढं प्रत्येकानं आईची कशी काळजी घ्यायची हे ठरवलं.सगळ्यानी तिला पुरेसा वेळ द्यायचा. त्यात बाबानी तिला उठसूठ डिवचायचं नाही .टोमणे मारायचे नाहीत ..ऋषीनं आपली कामं आपण करायची ,आणि ताईनं ताबडतोब पोस्टकार्ड साईज फोटो द्यायचा यावर कधी नव्हे ते एकमत झालं .
दारात कारचा आवाज आला .आई कारमधून उतरली ..आईचा एक विद्यार्थी तिला सोडायला आला होता ..आईच्या हातात शाल, नारळ ,बुके पाहून सगळेच चकित झाले ..
“अग ऋचा, तुला आठवतो का ? दोन हजारच्या दहावी बॅचचा चंदन देशमुख .आय ए एस झालाय ..त्याचा शाळेत सत्कार होता म्हणून गेले होते..वेड्यानं सगळे शिक्षक सोडून माझाच सत्कार केला ...थँक्स राजा ...असाच यशस्वी हो . ”
“ मॅडम ,ऋचा किती मोठी झाली ..मला आपली दोन वेण्या घालून युनिफॉर्मच्या खिशात हात घालून, टॉक टॉक बुटांचा आवाज करत शाळेत फिरणारी ऋचा आठवते .”
“अरे बाबा आता सीए झालीय ती..अरे असाच काय जातोस ? आत ये ना ,चहा घेऊन जा. “ नीताताई म्हणाल्या
नीताताई किती ग्रेट टीचर आहेत हे सांगत, ट्रेनिंग संपल्यावर निवांत जेवायलाच येईन असं भरघोस आश्वासन देत चंदन देशमुख निघून गेला.
नीताताई जरा टेकतात तोपर्यंत ऋषी आईच्या मांडीवर पडून मुसमुसू लागला ..नीताताईनी हातानंच काय झालं असं ऋचा आणि निनादरावांना विचारलं ..आणि स्वतःच काहीतरी आठवून म्हणाल्या ,” अरे एक कंपनी गेली म्हणून काही बिघडत नाही ...आणि कशाला हवीय रे एवढ्या लवकर नोकरी ..असं काय वय आहे तुझं ? गेट दे एमई ,एमटेक कर ..नाहीतर एमबीए कर ! अरे बाबा ,तुझ्यापेक्षा माझा दिवस वाईट गेला ..बिलाची ही एवढी रांग..ससूनची रपेट. तिथली ती तुफान गर्दी, बिचारी कमल ,गरीबाच्या मागं नसते भोग रे बाबा .त्यात भरीला भर आज माझा मोबाईल ससूनमधे कुठंतरी पडला.”
घरात एकदम हशा पिकला. ऋचा आईचा मोबाईल नाचवत ऋषी का रडतोय ते सांगू पहात असतानाच ऋषी “ तायडे थांब !” असं ओरडला .त्यानं अलगद नीताताईना उचललं “आज मैं उपर आसमाँ नीचे ...आज मैं आगे जमाना है पीछे ” गात घरभर फिरवलं आणि हळूच कानात आपलं सिलेक्शन झाल्याचं सांगितलं. सहा बोटं दाखवत लाखात पॅकेज सांगितलं .
“ऑ..काय करायचेत रे तुला एवढे पैसे? ” ऋचा ओरडली.
“गर्ल फ्रेंडसवर उडवीन..हाताला गजरा बांधून मुजऱ्याला जाईन ..सोन्याची कावड करून आईबाबाना काशीयात्रा घडवीन ..आणि उरले तर देईन तुलाही तुझ्या नवऱ्याला हुंडा म्हणून ..मी काहीही करीन .तुला काय करायचंय ? ” पुन्हा दोघांचं बॅडमिंटन सुरू झालं .
“आई, तू अशी न सांगता कुठं जात जावू नको बाई ..आम्हाला घाबरायला होतं.आणि या खुळ्याला आवरणं तर फार कठीण होतं ”एवढा वेळ ताईची भूमिका पार पाडणारी ऋचा आईच्या शेजारी बसत भरल्या गळ्यानं म्हणाली ..
“अग असं काय करतेस? तुम्ही सगळे उशीरा येणार होता. जेवायला घरी येणार नव्हता .म्हणून गेले ..हां मोबाईलचं मात्र लक्षातच आलं नाही ..हल्ली होतं असं विसरायला कधी कधी. मी आपली माझ्यापुरती खिचडी टाकणार होते ..आता तुम्हीही खिचडी खा माझ्या सोबत . ”
म्हणत त्या उठल्या त्याना तिथंच थांबवत निनादराव म्हणाले ,”आज मी करतो खिचडी ..कशी करायची ते फक्त सांग ..”
“ओह.. नो .” शांत बसलेले ऋषी आणि ऋचा दोघंही ओरडले .
“ आज ऋषीची नोकरी आणि आईचा सत्कार याची पार्टी माझ्याकडून ..बाहेर जेवायला जावू.” ऋचा म्हणाली .
“ ए आई आम्ही सगळ्यानी ठरवलंय यापुढं तुझ्यासाठी वेळ देणार आहोत आम्ही. बाबा तुला टोमणे मारणार नाहीत .ताई पोस्ट कार्ड साईज फोटो देईल आणि मी माझी आणि तुझीही सगळी कामं करणार ” ऋषीनं सगळं एका दमात सांगितलं फक्त ओंकारच्या मम्मीचं जीव देणं सांगणं शिताफीनं टाळलं.ऋचा आणि निनादराव ‘कर्म’ म्हणत कपाळावर हात मारून हसू लागले
नीताताई एकाच वेळी तिघातील बदल टिपत म्हणाल्या ,
“ आज काही खरं नाही रे बाबा ...हे खुळं घर एकदम कस काय शहाणं झालं बुवा? ”
लेखकःअनामीक
