शाहूचरित्र ...काय शिकवते ?? ( भाग १६ )

राज्यकर्ते वर्गाबद्दल आदरभाव बाळगून वर्तन करावे असा संकेत असला तरीही तसा राज्यकर्तेही असावे लागतात. शिवाजी महाराजांकरता प्रसंगी प्राण देणारे मावळे होते म्हणून तर हिंदवी स्वराज्य स्थापन झाले. महात्मा गांधीच्या अंगावर पडणारी प्रत्येक लाठी आपल्या खांद्यावर झेलणारे भारतीय स्वातंत्र्य सैनिक होते म्हणून तर देश स्वातंत्र्य होऊ शकला. अगदी तसेच शाहूराजालाही अनेक माणसे जिवाभावाची भेटलीत म्हणून तर " पिलर आँफ सोशल डेमाँक्राँसी " असे सार्थ वर्णन शाहूराजाचे झाले. पण लोकहो , हा व्यवहार काही एकतर्फी नसतो. स्वतः शिवराय आपल्या मावळ्याकरता रणांगणावर शत्रू समोर उभे ठाकत होते ...गांधी स्वतः सर्वात पुढे सत्याग्रहात चालत होते..तसाच शाहूराजा आयुष्यभर आपल्या दिनदलीत रयतेच्या काळजीने जगत राहिला. हे " देणे - घेणे " असे दुतर्फा असते.

*किशाबापू खतकर..हा नोकर शाहूराजावर जिवापाड प्रेम करायचा. अशिक्षित असल्याने डोक्यात देव - भूत पिशाच्च ह्या कल्पना ठासून भरलेल्या होत्या. महाराज जरा चिंतेत दिसले की देवाची आळवणी करून इडा पीडा टळो अशी प्रार्थना करायचा. महाराज जरा कमी जेवले की महाराजांच्या नकळत लांबूनच त्यांच्या शरीरावरुन मिरच्या उतरुन दृष्ट काढायचा. डोळ्यांत पाणी भरले काळजीने तर महाराजांनी ध्यानात येऊ नये म्हणून डाव्या हाताच्या बाहीने डोळे पुसायचा. एकदा महाराज शिकारीकरता शेडबाळले गेले. रस्त्यावर मुस्लिम समाजाची माणसे भेटली व महाराजांना म्हणली हुजुर , काळवीटानी धुडगूस घातला आहे. बंदोबस्त करावा. महाराज शिकारीला बाहेर पडले. किशाबापूला लोकांच्या कडून कळले की त्या भागातील एक पट्टाच्या पट्टा दलदलीचा असून तो वरुन जमिनीसारखा भासतो , परंतु त्यावर पाऊल टाकताच माणूस खैल रुतला जाऊन जमिनीत गडप होतो. हे ऐकून किशाबापू घाबरला. महाराजांच्या विषयी काळजी वाटायला लागली. संध्याकाळ झाली तरी महाराजाचा पत्ता नाही हे बघून महाराजांना शोधायला बाहेर पडला. मोटारीच्या कार्बाईटचा दिवा घेऊन शोधाशोध सुरू झाली. थकून भागून परतणारे महाराज त्याला दिसले. तेव्हा किशाबापूला राग आवरला नाही. तो सरळ महाराजांना म्हणाला " कुठल्यातरी आंग्या - सांग्याने सांगताच विश्वास ठेवून शिकारीला जायचृ का ? त्या दलदलीत अडकला असतात तर ? " प्रत्यक्ष महाराजांना किशा बोलतोय हे बघून भोवतीची माणसे घाबरली. परंतु महाराजांनी आपल्या या अशिक्षित पण मायाळू , प्रेमळ नोकराची माया जाणली. ते फक्त हसले. किशाच्या खांद्यावर हात ठेवून म्हणले " चल बाबा , चुकलं माझं ".....ही गोष्ट किशाबापू सारख्या सामान्य नोकराचे आपल्या राजावरील प्रेम दर्शवितेच पण त्याबरोबरच शाहूराजाचे " साधं मनं " दर्शवते. एका सामान्य नोकराला अवतीभोवतीचे लोकांसमोर " माझं चुकलं " अस एक छत्रपती म्हणतो हा त्या छत्रपतीच्या मनाचा मोठेपणा आहे. तो नीट समजून घ्यायला हवा.*

असेच एकदा ...साठमारीच्या खेळावेळी एका हत्तीचा दात धडका देताना मोडल्याने हत्ती उन्मत्त झाला. हत्तीचा माहूत अंबादास हा हत्तीला सावरण्याकरता साठमारीचे मैदानात उडी मारून उतरला. हत्ती उन्मत्त आहे तो अंबादासला मारणार हे ध्यानात येताच शाहूराजाने स्वतः त्या माहूताछि जीव वाचवण्यासाठी साठमारी मैदानात उडि घेतली. आपल्या सामान्य नोकरासाठी जो स्वतः मरायला तयार होतो त्या शाहूराजाला जिवाभावाचि लोक मिळणरच. आपल्या नोकरांप्रतीही माणुसकी भावना ठेवून त्यांना माणूस म्हणून वागवा..हेच तर शाहूचरित्र संदेश आहे.

*!! व्यक्ती म्हणून सन्मान करावा...जीव लावावा...तरच " जीव " देणारे भेटतात !!*

उमेश सूर्यवंशी ९९२२७८४०६५

==============================================

From Editor's desk

जर तुमच्याकडे Hindi, english, किंवा marathi भाषेमध्ये काही article, स्टोरी, किंवा कविता असेल व जी तुम्हाला आमच्या सोबत share करायची आहे. तर कृपया ती माहिती आपल्या फोटोसोबत (फोटो नसला तरी चालेल) आम्हाला E-mail करा. आमचा email Id आहे : swapnwel@rediffmail.com    
       
आम्ही त्याला तुमच्या नाव व फोटोसहित या ब्लॉग वर PUBLISH करु.

तर मग आपले लेखन आम्हाला पाठवत आहात ना?आम्ही वाट पाहत आहोत. आम्ही सभ्य भाषेतील सर्व प्रतिसाद व लेखन या ब्लॉगवर प्रकाशित करतो प्रकाशित करतो.

. Thanks !